Marja Helander: Tollstõõllâd | 2016 | S

Čeäppneeʹǩǩest: Marja Helander lij säʹmmlaž snimldõk- da videočeäppneǩ. Helander lij mõõnni aaiʹjin čiŋlmõvvum sniimmâd tuejjõõzzines Sääʹmjânnam kueʹstlmid, koin kuâsttje luâđ muuttâs da industria ǩiõij. Helander tuejjõõzz taʹrǩstâʹlle vääʹnnlikstõsnalla huumoor mieʹldd äʹrbbvuõđlaž sääʹmjieʹllemnääʹl da ânnʼjõžõhttsâžkååʹdd kõskksa õhttvuõđid da sâddõõzzid.

Kovvummuš tuejjõõzzâst: Ǩiõččlõõddmõõžžnallšem vuäʹnkõsjieʹllikartt maainast sääʹmneezznest, kååʹtt määʹtǩstes Kuâlõõǥǥ njarggjânnam tuõddrin viõʹttai modeern tollstõõllâmpoodd vueʹrdʼteʹmes jääʹllʼjin. Veeidas kueʹstelm kuâdd ǩiõjid aarktlaž kuåivâsindustriast, da tuejjõs čuäʹjat še vuäʹmm sääʹm-meermainnsa.

Jieʹllikaart vuäitt ǩiõččâd še performaʹnssen, kååʹtt lij snimmum videooʹje. Čeäppneǩ Marja Helander čuäʹjtââtt tuejjõõzzâst jiõčč. Performanssčeäppvuõđ ääʹrb lie ouddâl puki ǩiiččeei ooudâst tuejjuum čuäjtõõzzin, leša še videoperformaansin lij kuʹǩes histoor.

Saaǥǥstõõllmõõžž tuärjjõssân:

Ǩiõččâd Marja Helander jieʹllikaart da smiõttâd

Mâid jieʹllikaartâst ǩeâvv? 

Koʹst tõt šâdd? 

Måkkam aaʹššid vuäinak? 

Muʹvddem jurddjid jieʹllikartt tuʹst cåunn? 

Mâid ouddmiârkkân jieʹllikaartâst vuõinnum tuâi da kuâsttjemnalla åårrai kääuʹn miõlstad miârkkšâʹvve? Mâid miârkkšââvv tollstõõllmõš? Mäʹhtt jieʹllikaartâst tollstõõlât? Oʹnnast-a tollstõõllmõš?

Tuʹtǩǩeei täävtõs

Marja Helander kägg õuʹdde tuejjõõzzines äʹrbbvuõđlaž säʹmmlaž jieʹllemnääʹl da modeern õhttsažkååʹdd kõskksa risttreeidaid. Tollstõõllâd-jieʹllikaartâst õuʹdde kaggâʹtte jeäʹrbi mieʹldd kõõččmõõžž industria vaikktõõzzin luõttu da säʹmmlai vuõiggâdvuõđ jiiʹjjez vuuʹdin. 

Saaǥǥstõõllâd tõʹst, što mäʹhtt puârast tobddveʹted sääʹmkulttuur da histoor. Tobdstõõttâd teʹl jeeʹres kaʹlddjid ââʹneeʹl säʹmmlai ääʹrbin mâʹte kuõbǯǯpalvvmõʹšše.

Mäʹhtt histoor vaikktõõzz kuâsttje ânnʼjõžääiʹj? Mäʹhtt Sääʹmjânnam da säʹmmla lie õnnum? Mäʹhtt säʹmmlai vuõiggâdvuõđ lie rääʹjtum da õinn rääʹjtet?

Lââʹzzteâđ:

Sääʹmnuõri saaǥǥtuõʹllʼjeei Petra Laiti saakk Äimmõsmaarsâst kålggmannust 2018 https://petralaiti.com/2018/10/21/puheeni-ilmastomarssilla/?fbclid=IwAR3zJSLmEhbFGD3a-Flj8SazyQQaBvQowSprojQUypnTV0rKGOAGDnJtV0I

Huumor

Håʹt-i Marja Helander jieʹllikaart teeʹm lie tuõđâš, lij tõn vuâđđjeädd vääʹnnlikstõsnalla huumorlaž. Huumor lij vaiggâd čeäppõõzz kuånst. Smiõttâd, muʹvddem sõõʹjin huumor vuäitt neurrad nuuʹbb. Saaǥǥstõõllâd, mäʹhtt jeeʹres väʹlddstaattus, mâʹte tõt, ǩii maainâst šuuʹtǩ da ǩeäʹst, mottje huumoor miârktõõzz. Ǩii vuäǯǯ pååǥǥsted da ǩeän õõl? Muʹvddem vääʹld huumor âânn seʹst?  Måkkam vasttõs lij šuuʹtǩ mainsteeʹjest? 

Lââʹzzteâđ:

Viõʹlǧǧes kååʹdd –jieʹllikaart sääʹmkartt https://suomenkuvalehti.fi/jutut/kotimaa/mielipide-kotimaa/elokuvaohjaaja-marja-helander-valkoisen-peuran-likainen-saamelaisnoita-on-rasistinen-nunnuka-stereotypia

Suohpanterror kuäivvad neʹttmeemin http://hairikot.voima.fi/artikkeli/suopunkiterrorin-kannukset/

Projeʹktt – Luâtt da oummu rajjum pirrõs snimldõõǥǥin

Tuʹtǩǩed jiiʹjjes pirrõõzzâd. Koʹst luâtt da oummu rajjum pirrõs kaaunâʹtte?

Vääʹld snimldõõǥǥ leʹbe snimldõkrääid täin kaaunõõttmõõžžin. Čuäʹjteʹǩed snimldõkrääidaid jeärrsid klaassâst. Muʹvddem mainnsid snimldõkrääid mainste? 
 ʹte ooumaž jiõčč? Leäʹp-a mij vueʹss luâđ? Vääʹld snimldõõǥǥ leʹbe snimldõkrääid, mâʹst smiõttak jiiʹjjes kõskkvuõđ luõttu da rajjum pirrõʹsse.

Lââʹzztuâjjõs 1 – Kuõbǯǯpalvvmõš

Kuõbǯǯ lij miârkteei jieʹlli nuʹtt sääʹm ǥu lääʹdd mytologiast. Tobdstõõttâd jeeʹres teâttkääivaid ââʹneeʹl kuõbǯǯmainnsid. Mâʹst täk legeend mainste? A mâiʹd Marja Helander tuejjõs miõlstad maainast kuõbǯ da oummu da seämma ääiʹj oummu da jeeʹres luâđ kõskksa kõskkvuõđâst?

Lââʹzzteâđ

https://se.wikipedia.org/wiki/Guov%C5%BEa

https://www.aarrelehti.fi/jutut/artikkeli-1.281531